Memo(s)

Op zaterdagavond 14 februari 2004 overleed in Rimini Marco Pantani. De Piraat
werd dood gevonden op zijn bed in een hotelkamer. Naast zijn bed vond men
kalmeermiddelen. Een autopsie moet uitwijzen of het gaat over een
hartstilstand of een zelfmoord. Pantani was de laatste tijd te kampen met
depressies en was volgens getuigen zowat dertig kilo aangekomen sedert hij
stopte met koersen. Als eerbetoon aan een van de grootste na-oorlogse
Italiaanse renners en de beste klimmer in vele jaren, volgt hier zijn
levensloop en overzicht van zijn loopbaan.

Marco Pantani werd geboren op 13 januari 1970 in Cesena. Hij woonde tot vlak
voor zijn dood in Cesenatico aan de Adriatische kust, op een tiental
kilometer van Rimini.

Bij de jeugd was De Piraat een onopvallend figuur. Hij stapte in september
1992 over naar de profs en kreeg een plaatsje in het Carrerateam van Davide
Boifava, waar hij Claudio Chiapuuci als ploegmaat vond. In 1993 werd Pantani
vijfde in de Ronde van Trentino.

Pantani maakte in 1994 een steile opgang. Hij debuteerde in de Giro en dat
zal iedereen geweten hebben. Hij won zowaar twee bergritten door zijn
splijtende demarrages en moest in de eindstand enkel Evguani Berzin laten
voorgaan. Maar het vat was verre van leeg want ook in de Ronde van
Frankrijk gooide de rasklimmer hoge ogen. In Alpen en Pyreneeën wedijverde hij
met Pjotr Ugrumov, Luc Lebanc, Nelson Rodriguez en Miguel Indurain en moest
in de eindstand enkel Indurain en Ugrumov laten voorgaan. In dat seizoen werd
hij nog vierde in de Ronde van Toscane en de Ronde van Trentino.

En Marco Pantani ging voort op dat elan. Hij was deze keer niet te zien in
de Giro maar won wel twee etappes in de Tour. In de Alpen won hij de
bergetappe naar Alpe d'Huez waar hij Indurain meer dan een minuut achter
zich liet. In de Pyreneeën won hij op Guzet Neige waar het twee en een halve
minuut wachten was op de tweede in de rituitslag. Om even te illustreren
dat hij weer de tegenstand in de bergen in de vernieling reed. Pantani
werd uiteindelijk dertiende in de eindstand van de Tour. Daarnaast won hij
ook een rit in de Ronde van Zwitserland, waar hij 17de werd in de
einduitslag. Hij werd vijfde in de Giro dell’Appenino, werd 18de in
Luik-Bastenaken-Luik en haalde de bronzen medaille op de wegrit van het
wereldkampioenschap in het Colombiaanse Duitama in oktober. Maar een viertal
dagen later, op 19 oktober sloeg het noodlot ongenadig toe. Op een zevental
kilometer van het einde van Milaan-Turijn negeerde een wagen de aanwijzingen
van de seingever en belandde op het parcours. De wagen kwam in aanrijding
met enkele renners waarvan Pantani het ergste slachtoffer was. De Piraat
brak zowat alles wat er te breken was en werd in allerijl naar het ziekenhuis
afgevoerd. Meteen begon een zeer lange revalidatie, die zowat het hele jaar
1996 in beslag nam.

Marco Pantani wisselde in de winter van 1996 van team en tekende een
contract met Mercatone Uno, het team waar hij tot het einde van zijn
loopbaan bleef uitkomen. Het seizoen begon al vroeg voor Pantani. Hij werd
al 10de in de Catalaanse Week en 4de in het Internationaal Wegcriterium en
dat ondanks een val over een kat die plotseling over de weg liep. In april
werd hij 3de in de Ronde van het Baskenland en ook in de Ardense klassiekers
liet hij zich zien. Hij werd derde in de Waalse Pijl en vijfde in
Luik-Bastenaken-Luik. De voorbereiding naar de Tour toe verliep niet echt
ideaal. Hij liet zich in het begin van de Ronde van Italië wel zien, maar
moest opgeven. Hij werd tiende in het Italiaans kampioenschap en dan kwam de
Tour. In de Pyreneeën moest hij wedijveren met Ullrich, Brochard en Virenque
en werd hij derde op Loudenvielle en tweede op Arcalis. Maar in de Alpen
haalde de Piraat weer verschroeiend uit. Hij vertrok aan de voet aan Alpe D'Huez, plaatste een verschroeiende demarrage en reed als een
hogesnelheidstrein naar de top in de fenomenale tijd van 37 minuten en 15
seconden, in een haag van toeschouwers die veel rijen dik stonden en
onderweg gaf hij nog een mep aan te al te opdringerige toeschouwer. Ook de
rit naar Morzine gaf hij weer klimles en die rit won hij. In Parijs moest
Pantani vrede nemen met het derde trapje van het podium, want Ullrich en
Virenque waren hem deze keer voor. Marco Pantani won daarna nog twee
criteruims waaronder dat van het Nederlandse Pijnacker.

Het topjaar van de Piraat, ook wel l'Elefantino genoemd omwille van de grote oren, was ongetwijfeld 1998. Hij begon al vroeg aan dat seizoen. Hij won de vierde rit in de Ronde van Murcia en werd vierde in de Ronde van Trentino.
En toen kwam de Ronde van Italië eraan. In de elfde etappe naar San Marino
liet Pantai zich voor de eerste keer zien. Hij eindigde tweede in die rit
en moest enkel Andrea Noè laten voorgaan. Pantani won de 14de rit naar
Picavollo met een kleine voorsprong op Pave Tomkov. De slotweek was de
Pantaniweek: Guiseppe Guerni won de rit naar Val Gardena maar Pantani had
met de tweede plaats in de rituitslag genoeg om de roze trui van Zulle over
te nemen. Met de tweede plaats naar de rit naar Alpe de Pampeago en de
ritwinst bovenop Plan de Montecampione kon hij zijn leidersplaats
verstevigen tegen zijn directe concurrent Pavel Tonkov. De rest was ver
teruggeslagen. In Milaan mocht hij op het hoogste trapje klimmen en mochten
deze keer Pavel Tonkov en Guiseppe Guerini de dichtste ereplaatsen innemen.
Italië werd zowat ‘wielergek’ en zijn woonplaats Cesenatico werd voor de
gelegenheid volledig roze gekleurd. En dan moest de Tour de France nog
komen.

De Tour anno 1998 startte temidden van de intussen berucht geworden
Festina-dopingaffaire en voor sportief spektakel was het wachten tot de 10de
rit naar Luchon. Daarin won Rodolfo Massi de rit en Pantani werd tweede.
Hij won de elfde etappe naar het Plateau De Beille. Maar de Alpen werden die
van Marco Pantani. Hij won de rit naar Les Deux Alpes met zijn intussen
beruchte verschroeiende demarrages bergop. Jan Ullrich, die tot die dag in
het geel reed beleefde zijn grote inzinking en eindigde niet in de
top-vijftien, want hij verloor bijzonder veel tijd. Meteen kon de Piraat de
gele trui van de jonge Duitser overnemen. Ullrich won daags erna in
Albertville maar moest daarvoor Pantani in de spurt kloppen. In de laatste
rijdrit naar Le Creusot had Pantani genoeg aan een derde plaats om zeker te
zijn van eindzege in de Tour, die tijdrit werd overigens door Ullrich
gewonnen. Meteen mocht heel wielerminnend Italië zich opmaken voor een
groots feest in Parijs, want het was immers van 1965 geleden dat er nog eens
een Italiaan op het hoogste Tourschavotje stond met Filice Gimondi. Het feest was groots in Parijs en in Italië werden allerlei superlatieven
bovengehaald om Pantani te beschrijven. Zijn dorp Cesenatico haalde massaal
de gele verfpot boven en alles werd in het geel geschilderd, straten en
huizen incluis. Daarna won Pantani nog zeven criteriums waaronder dat van
het Nederlandse Surhuisterveen.

Met onverdroten inzet ging hij ook in 1999 door. Gedreven door de successen
in Giro en Tour van het jaar tevoren vloog hij er in maart meteen in met de
eindzege in de Ronde van Murcia en won er nog een rit. Hij werd derde in de
Ronde van het Baskenland en achtste in de Ronde van Trentino. En toen was
het weer ‘Girotime’. Het was wachten tot de achtste rit naar Gran Sasso. Daar
haalde Pantai weer vernietigend uit, won de rit en pakte meteen de roze
trui. Zijn tweede opeenvolgende eindzege leek in de maak. Maar daags erna
speelde Pantani het roze kwijt aan Laurent Jalabert in de tijdrit naar
Ancona. In zo kon Pantani niet in het roze door zijn eigen Cesenatico
rijden. Maar in de veertiende rit naar Borgo San Dalmazzo veroverde Pantani
het roze terug. De rit moest hij wel laten aan Paulo Savoldelli. Pantani won
de 15de rit naar Oropa en moest in de 16de rit enkel Laurent Jalabert laten
voorgaan. In de 19de rit naar Alpe de Pampeago en de 20ste rit naar Madonna
Di ampigno kon Pantani door ritoverwinningen zijn leidersplaats in de
stand enorm verstevigen. Maar op zaterdagmorgen 5 juni wordt hij
onderwerpen aan een gezondheidscontrole van de UCI en het verdicht luidde: Hematocriet 52. Pantani werd meteen uit de Giro gezet en een schok trok
door Italië. De eindzege in de Giro werd meteen Ivan Gotti in de schoot
geworpen. Pantani kwam de rest van het jaar niet meer aan koersten toe en
reed in het najaar drie wagens in de prak. Maar gelukkig kwam Pantani in
2000 weer aan de oppervlakte. De Pantani van 2000 was in de Giro de schim
van deze van het jaar tevoren. Hij eindigde 28ste. Gelukkig kende hij een
heropflakkering in de Tour. Lance Armstrong, toen al in de gele trui deed
hem de rit naar de Mont Ventoux cadeau en was daardoor enorm vernederd.
In de rit naar Briançon eindigde Pantani derde na ritwinnaar Botero en
Savoldelli en daags erna won hij in de rit naar Courchevel, tweede werd de ook al intussen overleden Jose Maria Jiminez. Maar in de rit naar Morzine
werd Pantani veel te overmoedig en begon aan een zeer vroeg offensief. Hij
bereikte leeggereden de slotklim en gaf op. Daarna won hij wel nog de
criteriums van Chaam en Stiphout. Intussen moest Pantani zich verantwoorden
voor de rechter voor zijn te hoog hematocriet in Milaan-Turijn van 1995,
waar die 60 bedroeg.



Pantani kwam van de regen in de drop. Op sportief vlak bakte hij er nagenoeg niets meer van. Hij werd nog wel 89ste in Milaan-San Remo, maar dat was het dan ook wel. Maar wat het extrasportieve betreft, was Pantani nadrukkelijk aanwezig. In een inval in de hotelkamers van de Girokaravaan op 7 juni vond
de Italiaanse narcoticabrigade een halve apotheek producten bijeen. Meteen
werden renners van het bed gelicht en meegenomen voor verhoor. Bij Pantani
werden insulinepuiten gevonden. 52 renners waaronder Pantani werden door het
Italiaanse gerecht verscheidene keren verhoord en het parket van Firenze
verwees die renners naar de rechtbank. Ook in 2002 kwam Pantani nauwelijks
aan koersen toe. Hij werd wel 76ste in Milaan-San Remo maar dat was het dan
ook wel. De insulinespuit van het jaar tevoren werd Pantani op 17 juni 2002
zwaar aangerekend. De Italiaanse federatie schorste de Piraat meteen acht
maanden. Maar op 13 juli sprak de Italiaanse federatie Pantani vrij van
dopinggebruik nadat hij in beroep ging en werd zijn schorsing van acht
maanden opgeheven. Pantani keerde nog één keer terug in het wielrennen. In
2003 liet hij zich nog eens enkele keren zien in de Giro maar dat was dan
meteen het laatste sportief optreden van de Piraat geweest. Intussen
sukkelde Pantani van de ene depressie in de andere en werd doorvoor
behandeld, trok zich terug in Rimini en zonderde zich van de buitenwereld
af. Op Valentijnsdag overleed de vereenzaamde Pantani in Rimini.



Foto links (c) Sabine Jost: De grafsteen van Marco Pantani



Lieven Vanpoucke, VRT en Velo-jaarboeken

---